سرمایه گذاری سبز تحت عنوان سرمایه گذاری مسئولیت اجتماعی که مورد بحث گردشگران نیز است؛ منعکس‌کننده آگاهی جدید سرمایه‌گذاران نسبت به اهداف اجتماعی، محیط زیست، اخلاق و مسائل مالی محسوب می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، ارشک مسائلی عضو هیئت علمی گروه پژوهشی گردشگری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی در یادداشتی که آن را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده به موضوع سرمایه گذاری سبز در نظام گردشگری پرداخت و اظهار داشت: به‌کارگیری نادرست منابع خام در سه دهه گذشته، از یک‌سو آثار زیان‌باری مانند بالا رفتن دمای اتمسفر زمین (Global Warming)، تخریب زیست کره و آلودگی پسماندهای صنعتی به همراه داشته است که با کاسته شدن منابع از سویی دیگر، باعث پدید آمدن نگرشی نو با عنوان اقتصاد سبز شده است.

سرمایه گذاری سبز تحت عنوان سرمایه گذاری مسئولیت اجتماعی (Social Responsibility Investment) از ابتدای دهه ۱۹۹۰ مورد توجه قرار گرفت که منعکس‌کننده آگاهی جدید سرمایه‌گذاران نسبت به اهداف اجتماعی، محیط زیست، اخلاق و مسائل مالی است. برای عملیاتی شدن سرمایه‌گذاری سبز به چهار نکته باید توجه کرد. یکی از آنها ملاحظات مالی است. مانند هر پروژه اقتصادی، مؤلفه‌های اصلی تأمین مالی مانند بازگشت سرمایه، ریسک سرمایه گذاری، تنوع سرمایه گذاری، اثرات خارجی سرمایه گذاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دیگری ملاحظات فوق مالی است. علاوه بر موارد مالی، ملاحظات دیگری از جمله ملاحظات اکولوژیک، علمی، مذهبی، اخلاقی، سیاسی جامعه محلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مورد سوم رتبه بندی است. برای ایجاد و عملیاتی شدن یک سرمایه‌گذاری موارد دیگری مانند شهرت سرمایه گذار، شهرت شرکت، ابزار بازاریابی و رسانه نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند.

وظیفه پذیرش و اعتبار مؤلفه بعدی است. تمام موارد فوق نیاز به یک بستر مناسب دارد تا بتواند اجرا و سودآوری را تضمین کند؛ این موارد شامل قوانین و مقررات داخلی، کنوانسیون‌های بین المللی، کدهای حکومتی خوب در کشور و منطقه مورد نظر است.

در کنار این موارد برای تولید یک کالا یا خدمات (محصول) نیاز به طراحی مجدد فرآیند تولید، طراحی مجدد محصولات، کاهش زباله، مدیریت بازیافت، بسته بندی قابل بازگشت به طبیعت، تفکیک ضایعات، نوآوری، مشارکت محلی و … نیز هست.

ابعاد سرمایه‌گذاری سبز

در دنیای امروز، سرمایه‌گذاری‌های سازگار با محیط زیست موضوع مهم و مورد بحث گردشگران و سرمایه‌گذاران است و با انتخاب روز جهانی گردشگری ۲۷ سپتامبر (۵ مهرماه) در کانون توجه قرار گرفته است. بر این اساس سه محور سرمایه گذاری بر افراد، زمین و رفاه (PPP) اهمیت دارد.

زمین

یکی از مهمترین خطرات و چالش‌های ده سال آینده، بحران اقلیمی و تغییرات آب و هوایی است که باید در این مقوله بخش گردشگری، مسئولیت اجتماعی و بین المللی خود را ایفا کند.

سرمایه‌گذاری در هتل‌ها نقش اصلی در سرمایه گذاری سبز دارد؛ حجم سرمایه‌گذاری در هتل‌های جهانی در سال ۲۰۲۱ به صورت سالانه ۱۳۱ درصد (مجموعاً ۶۶.۸ میلیارد دلار) افزایش یافت چرا که شیوع بیماری کووید -۱۹ منجر به توسعه همکاری‌های جهانی و منطقه‌ای و چارچوب‌های سرمایه‌گذاری سبز، ابتکارهای مالی نوآورانه بخش گردشگری به منظور حمایت از تعهد جهانی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و چرخه کربن تا سال ۲۰۳۰ و دستیابی به مقدار گازهای گلخانه‌ای و چرخه کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ شد.

انسان

گردشگری صنعتی انسان محور است؛ لذا بر اساس چهارمین هدف توسعه پایدار (Sustainable Development Goals)، باید بر آموزش با کیفیت نیروی انسانی تمرکز کند؛ مثلاً باید مهارت زایی و افزایش دانش عمومی و اختصاصی افراد با تاکید بر زنان، جوانان و اقلیت‌های دینی و نژاد به منظور افزایش تاب آوری و پایداری، در دستور کار سرمایه گذاری دولتی و خصوصی قرار گیرد.

رفاه

نوآوری، رقابت‌پذیری، ارزش‌های جدید و برنامه‌های دیجیتالی‌سازی و نوآوری باعث تقویت پروژه‌های بزرگ و حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط، حفظ و گسترش اشتغال و ایجاد شرایط لازم برای رشدهای آینده می‌شود.

همکاری سازمان گردشگری جهانی و بانک جهانی

با توجه به روند رو به رشد گردشگری انبوه طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ که از یک میلیارد ورود گردشگر به ۱.۵ میلیارد نفر رسید؛ متناسب با این رشد، سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۷، گردشگری و توسعه پایدار در این حوزه را مورد توجه قرار داد.

در حالی که این روند رو به رشد توسعه گردشگری در تمام نقاط دنیا سرعت گرفته بود، کرونا فرصتی را برای تفکر دوباره ایجاد کرد تا با توجه به تقاضای بالای گردشگری، به جای مداوای انتهای زنجیره یعنی مدیریت آب، بازیافت زباله و پسماند و مدیریت تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای، به فکر ابتدای زنجیره یعنی سرمایه‌گذاری سبز باشد که از ابتدای تولید محصول گردشگری، توسعه پایدار و گردشگری سبز مورد توجه قرار گیرد.

جهت پیاده سازی سرمایه‌گذاری سبز در گردشگری، سازمان جهانی گردشگری با همکاری شرکت تأمین مالی بین المللی (IFC) وابسته به بانک جهانی، کشورهایی را که میزان سرمایه گذاری گردشگری بیشتری در سال‌های ۲۰۱۴ – ۲۰۱۸ داشتند، را به عنوان نمونه انتخاب کرده است.

هدف این کار ارائه برنامه‌های آموزشی و مهارتی صنعت گردشگری و تضمین توسعه اقتصادی رقابتی و پایدار به منظور ترویج تأمین مالی و سرمایه‌گذاری سبز جهت تحریک گردشگری پساکرونا است. کشورهایی که در این نمونه انتخاب شدند عبارتند از: هند، اندونزی، جامائیکا، فیلیپین، آفریقای جنوبی، تایلند و ویتنام.

مکانیزم (ساز و کار) فعالیت IFC

در این راستا پروژه مشترکی با بانک جهانی شکل گرفت. شرکت مالی بین‌المللی (IFC) بانک جهانی یکی از ۵ عضو اصلی گروه بانک جهانی است؛ علاوه بر این عضو، بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه، وظیفه اعطای وام به دولت‌های کشورهای با درآمد و اعتبار متوسط و کم را بر عهده دارد؛ انجمن توسعه بین‌المللی وام‌های بدون بهره و کمک‌های بلاعوض به دولت‌ها کشورهای فقیر اختصاص می‌دهد؛ آژانس تضمین سرمایه‌گذاری‌های چند جانبه تضمین ریسک‌های غیرتجاری سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را انجام می‌دهد و مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات بین‌المللی سازش و داوری اختلافات سرمایه گذاری را بر عهده دارد.

در این خصوص IFC ساختمان‌های سبز را پیشنهاد داد و برای هتل‌ها و اقامتگاه‌های پایدار، مکانیزم تأمین مالی و کسب و کار را تعریف کرد. این شرکت بین‌المللی ۴ استراتژی اصلی برای حمایت از رشد ساختمان‌های سبز ارائه کرد:

• برنامه‌های آموزشی فنی در مورد پذیرش و تبدیل به ساختمان‌های سبز (آموزش ترویجی)
• سرمایه‌گذاری و مشاوره برای بانک‌ها: ایجاد تأمین مالی از طریق شرکای بانکی و حمایت از توسعه محصول از طریق تسهیلات ساختمان سبز و اوراق قرضه سبز (حلقه ذی نفعان)
• سرمایه‌گذاری و مشاوره برای بخش ساختمان: مشاوره و سرمایه‌گذاری مستقیم در بخش ساختمان و املاک از طریق ترازنامه مالی IFC (حلقه ذی نفعان)
• گواهی‌نامه EDGE: ایجاد نظام‌نامه گواهی‌نامه داوطلبانه مقیاس‌پذیر و قابل سنجش و نرم‌افزاری برای توانمندسازی دارایی صنعت به منظور ساخت ساختمان‌های سبز.
• مشوق‌ها و کدهای ساختمان سبز: اعطای گواهینامه برتر برای سرمایه گذاری‌های سبز (برند سازی)، تشویق‌سازی سبز برای تصمیم‌گیران از طریق توانمندسازی محیط فعالیت توسط سیاست‌های دولتی و مقررات ساختمانی.
• ایجاد پروتکل‌های تشویق کننده و تسهیلات دولتی (نرخ ترجیحی) برای حمایت از سرمایه گذاری سبز (مشوق)

بر این اساس برای ساختمان‌های سبز، IFC پیشنهادات زیر را ارائه می‌دهد:

• سرمایه‌گذاری: وام‌های بلندمدت، تسهیلات انبارداری، ضمانت‌نامه‌ها و تسهیلات مشارکت ریسک، تأمین مالی ساختاریافته، اوراق قرضه سبز (سرمایه گذاری سبز)
• مشاوره: پشتیبانی در شناسایی خطوط سرمایه گذاری، هوش بازار، آموزش توسعه دهندگان وام، مشاوره‌های فنی پایدار، ابزار CAFI، جعبه ابزار وام مسکن سبز.
• بازار سازی: بازاریابی مؤثر برای سرمایه‌گذاری‌های سبز از طریق ظرفیت‌سازی از طریق آژانس‌ها و تورگردانان، کمپین‌های بازاریابی جهانی و محلی، آموزش ذینفعان، ظرفیت سازی، راهنمایی فنی، ترویج مشوق‌ها.

موارد فوق‌الذکر جهت ایجاد کربن خنثی (حداقل کربن) و دستیابی به مقدار گازهای گلخانه‌ای و چرخه کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ از طریق «ایجاد هتل‌های جدید التاسیس با سرمایه‌گذاری سبز (فوق العاده کارآمد)»، «استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر» و «انطباق تأسیسات گردشگری با اقتصاد سبز (مقاوم‌سازی دقیق و کامل)» شکل می‌گیرد.